ეკოლოგია (ბერძნ. oikos - სახლი, გარემო, და logos - შეცნობა, სწავლა) ბიოლოგიის ნაწილია, რომელიც ცოცხალ ორგანიზმებს შორის ურთიერთკავშირებს, აგრეთვე ცოცხალ ორგანიზმებსა და მათ საცხოვრებელ გარემოს ურთიერთდამოკიდებულებას შეისწავლის.

ტერმინი "ეკოლოგია" ზოგჯერ ცნების "გარემოს დაცვა" აღსანიშნავადაც გამოიყენება, თუმცა ბოლო წლებში ამ ორი ტერმინის გამიჯვნის ტენდენცია შეიმჩნევა , სადაც "ეკოლოგია" აღნიშნავს ბიოლოგიის დარგს, ხოლო "გარემოს დაცვა" - ადამიანის საქმიანობის შედეგად მისი გარემოს დეგრადაციასთან დაკავშირებულ საკითხებს.

არსებობს ტერმინის "ეკოლოგია" კიდევ რამდენიმე განმარტება:

• ეკოლოგია არის მეცნიერება, რომელიც მიმართულია ცოცხალ არსებათა განთავსების და განაწილების, მათ გარემომცველ სამყაროსთან ურთიერთობის და წონასწორობის პირობების შეცნობისაკენ.
• ეკოლოგია ბუნების ეკონომიკაა.
• ეკოლოგია გარემოს ორგანულ და არაორგანულ კომპონენტებთან ცოცხალი ბუნების ურთიერთობების შემსწავლელი მეცნიერებაა.
• ეკოლოგია არის მეცნიერება, რომელიც ცოცხალ ბუნებაში არსებულ რთულ ურთიერთკავშირებს სწავლობს.

კოდალა და ხე.
ერთ ხეს მატლები შეესია. ხე დახმარებას ითხოვდა, მაგრამ მისი არავის ესმოდა. უცებ კოდალა გამოჩნდა და ხესთან მიფრინდა.
-ხეო, რა გჭირს?-შეეკითხა ხეს.
-თუ შეგიძლია მიშველე. გთხოვ, ეს მატლები მომაშორე- სთხოვა ხემ.
- ახლავე მოგაშორებ.- უთხრა კოდალამ და ხეზე კაკუნი დაიწყო.
როცა კოდალა თავის საქმეს მორჩა, ხემ ჰკითხა:
-რითი გადაგიხადო შენი სიკეთე?
-შენ, რომ მატლებს გამოგაცლი და პირს ჩავიტკბარუნებ, ის ჩემთვის სიამოვნებაა. შენც ამოისუნქებ, ფოთლებს გაშლი, ბუნებას სიმწვანეს შემატებ, თითოეული გადარჩენილი ხე კი სუფთა ჰაერს და ჯანმრთელობას შემატებს დედამიწას. სამაგიეროც ეს იქნება- უპასუხა კოდალამ და სხვა ხისკენ გადაინაცვლა.
აი, ასე გადაარჩინა კოდალამ ხე.
                                     ავტორი–ნინო ქობულაშვილი

 

ეკოლოგია


ადრეული გაზაფხული იდგა. ტყაპა-ტყუპის ხმამ ხეები ღრმა ძილიდან გამოაფხიზლა. რა ხდებაო, მიხედ-მოიხედეს და დაინახეს ადამიანები, რომლებიც ჭრიდნენ ხეებს.
-რაღაც უნდა ვიღონოთ- ატეხეს განგაში ხეებმა- უნდა გადავარჩინოთ ერთმანეთი.
მათ აჰყვათ ჩიტები. ცამ შეისმინა მათი უსიტყვო მუდარა და დაიწყო ღრუბლების მოგროვება. ცა მოიქუფრა. ატყდა ქარიშხალი, დაიწყო თოვა. ადამიანები იძულებულები იყვნენ სამუშაოები შეეჩერებინათ და ტყიდან წასულიყვნენ. ამით დროებით შეაჩერა ისინი ბუნებამ, მაგრამ ეს ხომ ყველას ვალია: გადავარჩინოთ ბუნება, დავრგათ ხეები და ვიცხოვროთ ჯანსაღ და ამწვანებულ დედამიწაზე.

                                                  ავტორი–ნინო ქობულაშვილი

მწერალს სტივენ ფრაის კომენტარით, თუ ირგვლივ მიმოვიხედავთ, ნებისმიერ სუშნოვე ჩვენს ირგვლივ ადამიანის ხელით არის შექმნილი; ეს არგუმენტი ხელს უწყობს საყოველთაოდ გავრცელებულ აზრს იმაზე, რომ ბუნება განუსაზღვრელად ლამაზია. ის ფაქტი, რომ ბუნების სილამაზე ადამიანის ხელოვნების აღმაფრენის უდიდესი წყარო იყო ოდითგანვე კიდევ უფრო აძლიერებს ბუნებასა და სილამაზეს შორის ასოციაციას. ამ აზრს იზიარებს მრავალი მეცნიერიც; ფრანგ მათემატიკოს, ჟულს ანრი პოანკარეს (1854-1912) უთქვამს:

"მეცნიერი ბუნებას არ სწავლობს რადგან ეს მისთვის სასარგებლოა; მეცნიერი ბუნებას სწავლობს რადგან ის აღაფრთოვანებს მას, ის აღფთოვანებულია მით, რადგან ის ლამაზია. ბუნება ლამაზი რომ არ იყოს ის შესწავლის ღირსი არ იქნებოდა, და ბუნება შესწავლის ღირსი რომ არ იყოს, სიცოცხლე ცხოვრების ღირსი არ იქნებოდა. რა თქმა უნდა მე არ ვგულისხმობ სილამაზეს, რომელიც ჩვენს გრძნობებზე მოქმედებს - შემადგენლობისა და გარეგნობის სილამაზე; არც ამგვარი სილამაზის დაკნინება მსურს, თუმცა მას არავითარი კავშირი აქვს მეცნიერებასთან; მე ვგულისხმობ სილამაზეს, რომელიც მოდის ბუნების შემადგენელ ნაწილთა შორის ჰარმონიული წესრიგისგან, და რომლის შეცნობა წმინდა შემეცნებას ძალუძს".   

ბუნება (ლათ. natura, ბერძ. φύσις) — მატერიალური სამყარო, მსოფლიო, მთელი მატერია და ენერგია მის საწყის ფორმაში, მეცნიერული შესწავლის ძირითადი საგანი. ტერმინი ხშირად გამოიყენება ადამიანის არსებობის ბუნებრივი გარემოს მნიშვნელობით (ყველაფერი რაც ჩვენს ირგვლივ გვაკრავს, ადამიანის ხელით შექმნილის გარდა).

ბუნების ლათინური ექვივალენტი natura მნიშვნელობით ენათესავება "დაბადებას", მაშინ როცა ბერძნული φύσις (ფიზის) უკავშირდება "ზრდას". ბუნების სპექტრი მოიცავს ყველაფერს უნივერსალურიდან სუბატომურამდე. მასში შედის ყველაფერი ცხოველური, მცენარეული და მინერალური; ყველა ნატურალური რესურსი და მოვლენა (ქარიშხალი, ჭექა-ქუხილი, მიწისძვრა და მისთ.). ის ასევე მოიცავს ცხოველურ არსებათა ქცევასაც და უსულო საგნებთან დაკავშირებულ პროცესებსაც - თუ რა სახით იცვლება ეს საგნები...